تعریف لغوی و اصطلاحی آل بیت «آل بیت» به خانوادۀ مرد گفته می‌شود و معنای تأهل، ازدواج کردن است.

«اهل بیت» ساکنان خانه‌اند و اهل اسلام کسانی می‌باشند که دین اسلام را پذیرفته‌اند^([2]).

اما آل: در «معجم مقاییس اللغة» آمده: آل الرجل: اهل بیته^([3]). یعنی آل مرد اهل خانه‌اش هستند.

ابن منظور می‌گوید: «آل مرد اهل او هستند و آل الله و رسولش: اولیای آنها هستند. اصل آل، اهل بوده است سپس «ها» تبدیل به همزه شده و به این صورت «أأل» در آمده است و چون دو همزه پشت سر هم قرار گرفته‌اند همزهٔ دوم تبدیل به الف شده است^([4]). و این کلمه معمولا به چیزی اضافه می‌شود که دارای شرف و افتخار است، مثلا گفته نمی‌شود «آل الحائک» (آل بافنده) بر خلاف اهل که گفته می‌شود «أهل الحائک» و «بیت»، خانه و افتخار شخص است^([5])».

هنگامی که گفته می‌شود «البیت» منظور بیت الله یعنی کعبه است؛ زیرا دلهای مؤمنان به سویش مشتاق بوده و جانها با آن آرام می‌گیرند؛ زیرا قبله است.

هنگامی که در زمان جاهلیت گفته می‌شد: «اهل بیت»، منظور ساکنان مخصوص آن خانه بودند، و پس از اسلام هنگامی که گفته شود اهل بیت، مراد آل رسول الله صلی الله علیه و سلم است^([6]).

 

مراد از آل پیامبر صلی الله علیه و سلم چه کسانی هستند؟

علما در تعیین مصداق آل بیت رسول الله صلی الله علیه و سلم اختلاف نظر دارند و مشهور ترین گفته‌ها در این زمینه چنین است:

1. کسانی هستند که صدقه بر آنها حرام شده است؛ این قول جمهور است.
2. آنها خاندان و همسران رسول الله صلی الله علیه و سلم هستند. ابن العربی در احکام القرآن این قول را پذیرفته و گفتهٔ کسانی که همسران پیامبر را از آل بیت خارج می‌کنند، رد کرده است.
3. آل رسول الله صلی الله علیه و سلم پیروان وی تا قیامت هستند و امام نووی در شرح صحیح مسلم و صاحب کتاب الإنصاف، این قول را ترجیح داده‌اند. برخی از علما نیز آن را محدود به پیروان پرهیزکار  رسول الله صلی الله علیه و سلم دانسته‌اند و قول راحج، اولی است.

پرسش: صدقه بر چه کسانی حرام است؟

بر بنی‌هاشم و بنی مطلب، این قول راجح است که جمهور علما آن را گفته‌اند و برخی از علما آن را تنها محدود به بنی‌هاشم کرده‌اند.

آل رسول الله صلی الله علیه و سلم نزد شیعیان دوازده امامی، فقط دوازده امام می‌باشند و شاخه‌های مختلفی دارند که این نوشتار، جای شرح آن نیست  چرا که اختلاف میان فرقه‌های آنان بسیار است و در این موضوع، و به خاطر آن، دچار تفرقه شده‌اند. برای آگاهی بیشتر دربارۀ این موضوع، به کتاب فرق الشیعه، تألیف نوبختی مراجعه کنید.

عقیدهٔ اهل سنت دربارۀ آل رسول الله صلی الله علیه و سلم

کمتر کتابی از کتاب‌های جامع عقیده را می‌یابی که دربارۀ این موضوع سخنی نگفته باشد و از آنجایی که این امر دارای اهمیت است، علما آن را در مسائل اعتقادی قرار داده و کتابچه‌های مستقلی در این زمینه نوشته‌اند.

خلاصهٔ سخن در زمینهٔ عقیدهٔ اهل سنت، نوشتاری است که شیخ الإسلام ابن‌تیمیه در «عقیدهٔ واسطیه» آورده است و در آن چنین می‌گوید: «و اهل بیت رسول الله صلی الله علیه و سلم را دوست داشته و به آنها محبت می‌ورزند و  سفارش رسول الله صلی الله علیه و سلم را اجرا می‌کنند، آنجا که در غدیر خم فرمود: «أذکِّرُکم الله فی أهل بَیتی، أذکرکم الله فی أهل بیتی»^([7]) (در مورد اهل بیتم الله را به شما یاد آور می‌شوم) رسول الله صلی الله علیه و سلم همچنین به عمویش عباس که از بی‌مهری برخی از قریش نسبت به بنی‌هاشم شکایت کرده بود، فرمود: «والذی نفسی بیده لا یؤمنون حتی یحبوکم لله ولقرابتی»^([8]) (سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست ایمان نمی‌آورند تا اینکه شما را به خاطر الله و به خاطر خویشاوندی با من دوست بدارند) و فرموده: «إن الله اصطفی بنی إسماعیل واصطفی من بنی إسماعیل کنانة واصطفی من کنانة قریشاً واصطفی من قریش بنی هاشم، واصطفانی من بنی هاشم»^([9]) یعنی: به راستی که الله از میان  فرزندان اسماعیل، کنانه را برگزید، و از کنانه، قریش را برگزید، و از میان قریش، بنی‌هاشم را برگزید و مرا از میان بنی‌هاشم برگزید».

به همین متن از امامی که بسیاری از شیعه وی را دشمن‌ترین اهل سنت با خودشان می‌دانند، بسنده می‌کنم، کسی که کتاب منهاج السنه را در رد علی بن مطهر حلی نوشته است.

 

منبع: با یکدیگر مهربانند محبت میان اهل بیت و صحابه ش، نویسنده: شیخ صالح بن عبدالله الدرویش، مترجم: مجموعه موحدین.