اهل بيت چه کسانی هستند؟

«هاشم ابن عبدعناف فرزندی به نام شيبه داشت كه همان عبدالمطلب است و محور خاندان او همين شيبه است و برای هاشم جز از طرف عبدالمطلب نسل ديگری باقی نمانده است».توضيح بيشتر جزئيات خاندان عبدالمطلب را در كتابهای ذيل می‌‌توانيد ملاحظه فرمائيد.جمهره انساب العرب از ابن حزم ص 14و 15 و التبيين فی انساب القرشيين از ابن قدامه ص 76 ومنهاج السنه از ابن تيميه 7/304و305 و فتح الباری از ابن حجر7/78و79.پسر عموهای پيامبرصدليل اينكه پسر عموهای حضرت رسول ص در اهل بيت ايشان داخل هستند اين روايت صحيح مسلم است (شماره 1072) كه عبدالمطلب ابن ربيعه ابن الحارث ابن عبدالمطلب می‌‌فرمايد:او و فضل ابن عباس خدمت رسول خدا ص رفتند و از ايشان خواستند كه آنها را در بيت المال استخدام فرمايد تا اينكه بتوانند از حقوقی كه از اين راه بدست می‌‌آورند ازدواج كنند، رسول خدا ص فرمودند:«إنَّ الصَّدَقَةَ لَا تَنْبَغِي لِآلِ مُحَمَّدٍ إنَّمَا هِيَ أَوْسَاخُ النَّاس»«برای آل محمد صدقه مناسب نيست زيرا كه صدقه چرك مال مردم است».آنگاه دستور دادند كه آنها ازدواج كنند و مهرشان را از سهم خمس پرداختند.بعضی علماء از جمله امام شافعی و امام احمد، بنی مطلب بن عبد مناف را در تحريم صدقه به بني‌هاشم ملحق كرده‌اند، به دليل اينكه در گرفتن سهم خمس الخمس با هم شريك بودند، زيرا در حديثی كه امام بخاری در صحيحش (شماره3140) از جبير ابن مطعم روايت می‌‌كند آمده است كه:«پيامبر ص به بني‌هاشم و بني‌مطلب سهم دادند و به برادران ديگرشان مانند بنی عبد شمس و نوفل سهم ندادند، معنايش اين است كه بني‌هاشم و بنی مطلب در يك حكم بودند».همسران پيامبرصدرباره‌ی اينكه همسران پيامبر رضی الله عنهن در آل بيت ايشان داخلند دليلش اين ارشاد خداوندی است:﴿وَقَرۡنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجۡنَ تَبَرُّجَ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِ ٱلۡأُولَىٰۖ وَأَقِمۡنَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتِينَ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِعۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا ٣٣ وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ٣٤﴾ [الأحزاب: 33-34].«و در خانه‌های خود بمانيد و چون زينت نمايی (عصر) جاهليت پيشين زينت ننماييد و نماز بر پای داريد و زكات بپردازيد و از خداوند و رسولش فرمان بريد. ‌ای اهل بيت! جز اين نيست كه خداوند می‌‌خواهد پليدی را از شما دور كند و چنانكه بايد شما را پاكيزه گرداند و هر آنچه را كه از آيه‌های خداوند و حكمت در خانه‌هايتان خوانده می‌‌شود ياد كنيد، بي‌گمان خداوند باريك بينِ آگاه است».اين آيه به طور حتم دلالت می‌‌كند كه امهات المؤمنين در اهل بيت داخلند،‌ زيرا سياق قبل و بعد از اين آيه خطاب به آنها است.دفع يك اشكالبايد توجه داشت كه اين با روايتی كه در صحيح مسلم (شماره 2424) به نقل از ام المؤمنين عايشه ل آمده منافات ندارد.ملاحظه فرمائيد: حضرت عايشه ل می‌‌فرمايد:پيامبر ص هنگام چاشت كسايی كه از موی سياه بافته شده بود بر تن داشتند و از خانه بيرون رفتند، حسن ابن علی آمد او را باخود زبر كساء داخل كردند، ‌سپس حسين آمد با ايشان داخل شد، سپس فاطمه آمد او را داخل كردند سپس علی آمد او را هم داخل كردند، ‌آنگاه فرمودند:﴿إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا﴾ [الأحزاب: 33].«ای اهل بيت! خداوند می‌‌خواهد پليدی را از شما دور كند و چنانكه بايد شما را پاكيزه گرداند».زيرا آيه‌ی كريمه دلالت آشكار دارد كه امهات المؤمنين در اين فضيلت داخلند چونكه خطاب در آيات مذكوره متوجه آنها است، و علی و فاطمه و حسن و حسين ش با دلالت سنت كه در اين حديث ذكر شده مشمول اين فضيلت می‌‌گردند.

دفع يك اشكال ديگراينكه پيامبر ص اين چهار نفر ش را بطور خصوص در اين حديث ذكر فرمودند مستلزم اين نيست كه اهل بيتش منحصر به همينها باشد و بقيه را شامل نشود، حد اكثر دلالت حديث اين است كه آنها از خصوصي‌ترين افراد اهل بيت ايشان هستند.يك مثالمثال دلالت اين آيه بر دخول همسران پيامبر ص در اهل بيتش و دلالت حديث حضرت عائشه ل كه گذشت بر دخول علی و فاطمه و حسن و حسين ش در اهل بيتش مثل دلالت اين ارشاد خداوندی است:﴿لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ﴾ [التوبة:108].«به راستی مسجدی كه از روز نخست بر تقوی بنيان نهاده شده است سزاوار‌تر است كه در آن بايستي».كه مراد از آن مسجد قباء است. و دلالت سنت در حديثی كه امام مسلم در صحيحش (شماره1397) نقل می‌‌كند كه:«مراد از مسجدی كه بر تقوی بنا شده مسجد خود حضرت ص است».‌اين مثال را شيخ الاسلام ابن تيميه / در رساله‌اش «فضل اهل البيت وحقوقهم» (ص 20-21) ذكر كرده است.همسران حضرتش ص در لفظ «آل» داخلند زيرا می‌‌فرمايند: «إن الصدقة لا تحل لمحمد و لا لآل محمد» «بي‌ترديد برای محمد و آل محمد صدقه حلال نيست».دلالت حديث از اينجاست كه از خمس به اٌمهات المؤمنين سهم داده می‌‌شد.و همچنين روايت ابن ابی شيبه در مصنفش (ج3/214)كه با اسناد صحيح از ابن ابی مليكه نقل می‌‌كند كه:«إنّ خالد بن سعيد بعث إلى عائشه ببقرة من الصدقة فردتها وقالت: إنا آل بيت محمد ص لا تحل لنا الصدقة».«خالد بن سعيد خدمت حضرت عائشه ل از مال صدقه گاوی فرستاد، ام المؤمنين آن را رد كرد و فرمود: برای «ما اهل بيت محمد» ص صدقه حلال نيست».دلائلی بر دخو ل ازواج مطهرات در اهل بيتابن قيم / در كتابش جلاء الأفهام (ص331-332) در تأييد كسانی كه به دخول ازواج مطهرات در اهل بيت حضرتش ص قائل هستند دلائلی ذكر می‌‌كند از جمله می‌‌فرمايد: آنها می‌‌گويند:«اينكه عموما همسر جزو اهل بيت شخص بشمار می‌‌رود،‌ بخصوص همسران پيامبر ص علتش اين است كه آن را به نسب تشبيه می‌‌كنند چون رابطه آنها با پيامبرص قطع نشده است به دليل اينكه آنها چه در حيات و چه بعد از وفات حضرتش ص بر غير ايشان حرامند، چون مادر همه مؤمنان هستند، لذا آنها چه در دنيا و چه در آخرت همسران خود پيامبر ص هستند،‌ پس سببی كه آنها با پيامبرص هستند يعنی نكاح، قائم مقام نسب است. لذا پيامبر ص فرموده‌اند كه به آنها درود فرستاده شود، به همين جهت است كه بنا بر قول صحيح،- چنانكه امام احمد / نيز بر اين باور است- صدقه بر آنها حرام است زيرا صدقه چرك مال مردم است، ‌و خداوندشان و منزلت اين شخصيت استثنائي- ص- و اهل بيت ايشان را از چرك مال مردم محفوظ داشته است.من(ابن قيم) تعجب می‌‌کنم كه چگونه همسران ايشان در اين فرموده حضرت «اللَّهُمَّ اجْعَلْ رِزْقَ آلِ مُحَمَّدٍ قُوتًا» و در اين فرموده شان درباره قربانی «اللَّهُمَّ هَذَا عَنْ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» و در فرموده حضرت عائشه ل كه «مَا شَبِعَ آلُ مُحَمَّدٍ ص مِنْ خُبْزِ بُرٍّ» و در دعای نمازگذار «اللَّهُمَّ صَلِّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ» داخلند ولی در اين فرموده حضرت «إن الصدقة لا تحل لمحمد ولا لآل محمد» داخل نيستند با اينكه صدقه چرك مال مردم است، قطعا همسران رسول‌اللهص از بقيه اولي‌ترند كه از آن پاك و دور باشند.اگر گفته شود که صدقه بر آنان حرام است بر موالی يعنی غلامان و كنيزان آزاد شده شان نيز بايد حرام باشد چنانكه وقتی صدقه بر بني‌هاشم حرام شد بر موالی شان نيز حرام گرديد، به روايت صحيح ثابت است كه بر بريده كه مولای ام المؤمنين حضرت عائشه ل بود حرام ندانست؟مي‌گوئيم: درست است، شبهه‌ی كسانی كه آن را برای همسران پيامبر ص حرام دانسته‌اند همين است.پاسخ اين است كه تحريم صدقه بر همسران پيامبر اصالتاٌ نيست، بلكه مبنی بر تحريم آن بر خود رسول الله ص است، زيرا قبل از رابطه آنان با پيامبر صدقه بر آنان حلال بوده است، پس آنها در اين تحريم فرع هستند و تحريم بر مولی فرع تحريم بر سيد است، از ‌آنجايی كه تحريم بر بني‌هاشم اصل بود، بر موالی شان نيز به تبع آنان حرام گرديد، و چونكه تحريم بر همسران حضرتش ص تابع بود ممكن نبود كه تحريم موالی بر آنان بنا شود زيرا كه فرع بر فرع بنا نمی‌‌شود. (با عرض پوزش از عموم خوانندگان عزيز)گفته‌اند، خداوند متعال فرموده:﴿يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِيِّ مَن يَأۡتِ مِنكُنَّ بِفَٰحِشَةٖ مُّبَيِّنَةٖ يُضَٰعَفۡ لَهَا ٱلۡعَذَابُ ضِعۡفَيۡنِۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٗا ٣٠﴾ [الأحزاب: 30].«ای زنان پيامبر، هر كس از شما كار ناشايست آشكاری انجام دهد، عذاب در حقّ او دوچندان افزوده می‌‌شود. و اين بر خدواند آسان است».﴿وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ٣٤﴾ [الأحزاب: 34].«و هر آنچه را كه از آيه‌های خداوند و حكمت در خانه‌هايتان خوانده می‌‌شود، ياد كنيد، بی گمان خداوند باريك بينِ آگاه است».سپس می‌‌فرمايد:بنابراين، همسران پيامبر در اهل بيت داخل هستند زيرا اين خطاب در سياق ذكر آنان است و به هيچ عنوان درست نيست كه آنان از بخشی از اين خطاب خارج گردانيده شوند». پايان سخنان ابن قيم /.دليلی ديگردليل ديگری كه بر تحريم صدقه بر موالی بني‌هاشم دلالت دارد روايت ابو داود در سنن (شماره 1650) و ترمذی (شماره657) و نسائی (شماره2611) است كه با سند صحيح ثابت شده، البته لفظ ذيل از أبو داود است.«از ابو رافع روايت شده كه پيامبر ص شخصی را برای گرفتن صدقه- زكات- از بنی مخزوم مكلف فرمودند،‌ آن شخص به أبو رافع گفت تو هم با من بيا، ‌تا اينكه به تو هم از مزد دريافتي، چيزی برسد، گفت بايد از پيامبر ص بپرسم، وقتی پرسيد فرمودند: «مولي القوم من انفسهم وانا لا تحل لنا الصدقة» «مولای هر قومی از خود آنان بحساب می‌‌آيد و برای ما صدقه حلال نيست».